Voordat een schoolgebouw daadwerkelijk gebouwd kan worden, moet er een ontwerp komen. En ook dat ontwerp moet weer worden voorbereid. Voor een grote school kan dat een complexe klus zijn. Daarom interviewen we architectenbureau De Zwarte Hond over het voorbereidende werk dat zij hebben gedaan voor SWS Meeroevers.
20 jaar ervaring
Je vindt De Zwarte Hond in Groningen, Rotterdam en Keulen. Het bureau heeft negen partners en wij spreken Bart van Kampen, de partner die zich het meeste bezighoudt met onderwijs. Zowel basisscholen als middelbare scholen en hoger onderwijs. Ieder jaar levert het bureau twee basisscholen op en Van Kampen zit al 20 jaar in het vak. “En dat doe ik echt met heel veel liefde,” vertelt Van Kampen. “Het is heel mooi om een basisschool te maken. Iedereen herinnert zich wel zijn tijd op zijn basisschool. Je gaat dan voor het eerst uit je veilige omgeving naar een school die dan nog zo groot lijkt.”
Identiteit van een school
Iedere school heeft zijn eigen identiteit en gemeenschap. En een schoolgebouw draagt natuurlijk bij aan die identiteit. Van Kampen vertelt: “Het is heel belangrijk dat de gemeenschap van leerkrachten, ouders, kinderen en andere gebruikers heel erg trots is op het gebouw. Dat ze écht voelen dat het hun gebouw is. En het moet ook herkenbaar zijn. Je moet als kind kunnen zeggen: ik zit op die school met die rode gevel. Of met al dat groen eromheen. Of met die toren. Dat is heel belangrijk.”
De school van nu
In de afgelopen 20 jaar is er veel veranderd. En een nieuwe school lijkt niet meer op een school van jaren geleden. Vanzelfsprekend zijn de thema’s duurzaamheid en energieneutraliteit van het grootste belang. Maar ook een gezond binnenklimaat met goede luchtcirculatie en slimme technologieën zijn onmisbaar. En tegenwoordig wordt klassikaal onderwijs steeds vaker vervangen door persoonlijk leren, met kleine groepjes en samenwerking tussen leerlingen. Voor een architect betekent dit een anders ontworpen gebouw met hoekjes, gaatjes, plekjes en goede akoestiek. Dat geldt allemaal ook voor SWS Meeroevers, waar Van Kampen het programma voor eisen heeft uitgetekend.
Getekend programma van eisen
Voordat een nieuwe school ontworpen wordt, wordt er een programma van eisen opgesteld. Hierin vind je het aantal vierkante meters, aantal lokalen, spreekkamers et cetera; dat moet allemaal voldoen aan bepaalde normen. Dit is samengevat in een Excelsheet. Omdat dit voor de meeste mensen niet echt tot de verbeelding spreekt, is het programma van eisen voor SWS Meeroevers helemaal uitgetekend.
Van Kampen vertelt: “Zo krijgt de school een begrip van wie er op welke verdieping zit, hoe groot het oppervlak van de school is en waar bijvoorbeeld de trappen kunnen worden geplaatst. Het is een schematische tekening zodat je ziet hoe groot de school wordt, hoeveel verdiepingen de school krijgt en natuurlijk hoeveel grondoppervlakte er nodig is.” En bij SWS Meeroevers is dat wel heel bijzonder – de school hoeft namelijk niet in een wijk of op een oude plek te worden teruggebouwd. Waar de school komt is nu nog een groot weiland. En de wijk wordt als het ware om de school heen ontworpen.
Volgende stap: architectenselectie
Het daadwerkelijke ontwerp voor de school moet nog worden gemaakt. Het getekende programma van eisen vormt daar het vertrekpunt voor. De architect kan straks keuzes maken over de vorm van het gebouw, het ontwerp van de gevel, de materialen en nog veel meer.
Wie die architect wordt, is nog niet bekend. Er is gestart met een Europese aanbestedingsprocedure waarvoor elf architectenbureaus zich hebben aangemeld. Van deze elf bureaus zijn er vijf geselecteerd die nu bezig zijn met het opstellen van een schetsontwerp. Mede op basis van het beste schetsontwerp wordt een architectenbureau geselecteerd dat het plan (samen met andere ontwerpers voor onder andere de constructies en installaties) verder gaat ontwerpen.
Architectenbureau De Zwarte Hond dingt zelf ook mee. Van Kampen zou het project dolgraag afmaken, maar zegt ook: “Moge het beste ontwerp winnen. Als een andere architect een veel beter idee heeft, dan wordt de school alleen maar beter van!”